Üzeyir Hacıbəyov

Mövzu: Üzeyir Hacıbəyov C. Apr. 18, 2008 10:41 am

Üzeyir Hacıbəyov (Hacıbəyli) Üzeyir bəy Əbdülhüseyn oğlu (1885-1948) - Azərbaycan bəstəkarı, musiqişünas, alim, publisist, dramaturq, pedaqoq, tərcüməçi, dirijor və içtimai xadimdir. Bütün şərqdə ilk opera və operet- taların yaradıcısı, SSRI xalq artisti (1938), Azərbaycan Elmlər Akademiyasının akademiki (1945), professor (1940), Stalin mükafatları laureatı (1941, 1946), Azərbaycan Bəstəkarlar Ittifaqının sədri (1938-1948), Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının rektoru (1928-1929; 1939-1948), Azərbaycan EA-da Incəsənət Institutunun direktoru (1945-1948) olmuşdur.

Üzeyir Hacıbəyov şair və yazıcıları, nəqqaş və rəssamları, bəstə- kar və ifacıları ilə məşhur olan Qarabağ torpağında dünyaya göz acmışdır. O, 1885-ci ildə sentyabr ayının 18-də Şuşa qəzasının Ağcabədi mahalında mirzə ailəsində doğulmuşdur.

Onun uşaqlıq illəri istedadlar məskəni, musiqiçilər diyarı, şərqin konservatoriyası adlanan, Azərbaycanın ən gözəl guşələrindən biri olan qədim şuşa şəhərində keçmişdir. O, ilk təhsilini mədrəsədə almış, fars və ərəb dillərini mükəmməl öyrənmişdir. Sonra ikisinifli Rus-Azərbaycan məktəbində sevimli müəllimi Mirzə Mehdi Həsənzadənin köməkliyi ilə şərqin və Qərbin tanınmış yazıçı və şairlərinin əsərləri ilə yaxından tanış olmuşdur. Şuşanın zəngin musiqi-ifaçılıq ənənələri Ü. Hacıbəyovun musiqi tərbiyəsinə müstəsna təsir göstərmişdir. Üzeyir bəy özü yazırdı: "Mən ilk musiqi təhsilimi uşaqlıq zamanı Şuşada, ən yaxşı xanəndə və sazəndələrdən almışam. O vaxt mən muğam və təsnif oxuyardım. Səsim xanəndələrin xoşuna gələrdi. Onlar məni oxudar və öyrədərdilər". Üzeyir bəyin ilk musiqi müəllimi Azərbaycan xalq musiqisinin bilicisi, dayısı Ağalar bəy Əliverdibəyov olmuşdur.

Ü. Hacıbəyov ilk qələm sınağını da şuşada keçirmişdir. Hələ 13 yaşında o, "Kitabi-məzhəkə" adlı nağıl və hekayələr kitabı yazır, illüstrasiyaları da özü çəkirdi. "Kitabi-məzhəkə" dostları arasında əldən-ələ gəzir. Üzeyir Hacıbəyov 13 yaşında olarkən, 1897-1898-ci illərdə Ə. Haqverdiyevin rəhbərliyi və C. Qaryağdı oğlunun ifasında şuşada həvəskar aktyorlar tərəfindən tamaşaya qoyulmuş "Məcnun Leylinin məzarı üstündə" səhnəsində xorda iştirak etmişdir.

1899-1904-cü illərdə Qori müəllimlər seminariyasında təhsil almışdır. Orada ümumtəhsil dərslərlə yanaşı musiqi dərsləri də keçirilirdi. Ü. Hacıbəyov seminariyada üç musiqi alətində - skripkada, violonçeldə və bariton adlanan nəfəsli alətdə çalmağı öyrənmişdir.Üzeyir bəyin seminariya dostu, əməkdar müəllim Ağəli Qasımov o illəri xatırlayaraq yazırdı: "Belə bir əhvalat hələ də yadımdadır:

mən Kaman (skripka) çalırdım. Pekker (musiqi müəllimi) isə səhvlərimi düzəldirdi. O, əsəbləşib qışqırırdı. Lakin Pekkerin bütün səyləri əbəs idi. Mən düz çala bilmirdim ki, bilmirdim. Nəticədə Pekker özündən çıxdı, özünü saxlaya bilməyib yanında duran Üzeyir Hacıbəyovu göstərib dedi: "Üç ildir çalırsan, yenə düz çala bilmirsən. Hacıbəyov isə cəmi bir ildir oxuyur, buna baxmayaraq üç çalğı alətində çalmağı bacarır". Bu da təbii ki, Ü. Hacıbəyovun fitri istedadından və zəhmətkeşliyindən irəli gəlirdi. O, seminariyanın xorunda və orkestrində də müntəzəm çıxış edirdi. Onun dünyagörüsünün formalaşmasına seminariya böyük təsir etmişdir. Seminariyada Üzeyir bəy dünya mədəniyyəti ilə yaxından tanış olmuş, Qərbi Avropa və rus musiqi klassiklərinin əsərlərini mənimsəmiş, skripka, violonçel və baritonda çalmağı oyrənmiş, xalq mahnılarını nota köçürmüşdür.

1904-cü ildə Qori müəllimlər seminariyasını müvəffəqiyyətlə bitirən Ü. Hacıbəyovu Cəbrail qəzasının Hadrut kəndinə müəllim təyin etmişlər. Bir il orada işdədikdən sonar 1905-ci ildə Üzeyir bəy Bakıya gəlir. O, əvvəlcə Bibi-Heybət rayonuna müəllim təyin olunur, 1908-1911-ci illərdə isə "Səadət" məktəbində dərs deyir. Bu məktəblərdə Üzeyir Hacıbəyov ana dilini, hesabı, tarixi, rus dilini, musiqini tədris edirdi. Bir müəllim kimi Ü. Hacıbəyov Bakıda Orucov qardaşlarının mətbəəsində "Mətbuatda istifadə olunan siyasi, hüquqi, iqtisadi və əsgəri sözlərin türki-rusi və rusi-türki lüğəti"ni (1907), Azərbaycan dilində "Hesab məsələləri" (1908) dərsliyini çap etmişdir.

Dərslik fikri Üzeyir bəydə Qori müəllimlər seminariyasında oxuyarkən oyanmışdı. Ü. Hacıbəyov "Tərəqqi" qəzetində (30 yanvar 1909-cu il) yazırdı: "Mən seminariyanın klasında (sinfində) idim ki, ilyarımdan sonra müəllim olacaqdı. Yazı imtahanı almaq üzrə "Mən gələcəkdə nə iş görəcəyəm" sərlövhəsi altında bir məqalə yazmağı əmr etdilər. Mən yazdım ki, məktəblərimiz üçün ana dilində tədris olmaqdan ötəri dərs kitabları tərtib edəcəyəm"Üzeyir Hacıbəyov bədii yaradıcılığına publisistika ilə başlamışdı. O, "şərqi-rus", "Ittihad", "Həyat", "Irşad", "Tərəqqi", "Həqiqət", "Iqbal", "Yeni Iqbal", "Kaspi" və s. qəzetlərdə, "Molla Nəsrəddin"jurnalında "Ordan-burdan", "O yan, bu yan", "Dərədən-təpədən" və s. başlıqlar altında, "Filankəs", "Bir kəs","U", "Ü", "Üzeyir", "Bisavad", "Avara", "Çi" və s. (cəmi 64) gizli imzalarla, təxəllüslərlə dövrünün ictimai-siyasi həyatına, maarifçilik və mədəniyyət məsələlərinə dair çoxlu məqalə, kəskin felyetonlar, satiric miniatürlər yazmışdır. N. V. Qoqolun "şinel" povestini Azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir. Ümumiyyətlə, alimlərimiz Üzeyir bəyin iki mindən çox publisistik yazılarını aşkar etmişlər.

Üzeyir Hacıbəyov yaradıcılığına publisist kimi başlasa da ona dünya şöhrəti gətirən musiqi əsərləri olmuşdur. O, özünün gözəl əsərləri ilə cahan mədəniyyətinə pəncərə açmışdır.şərq musiqisinin atası sayılan Üzeyir Hacıbəyov 1908-ci il yanvarın 12 (25)-də Bakıda Hacı Zeynalabdin Tağıyevin teatrında göstərilən "Leyli və Məcnun" operası ilə təkcə Azərbaycanda deyil, bütün şərqdə opera sənətinin əsasını qoymuşdur. Üzeyir bəy operanın librettosunu XVI əsrin böyük dühası Məhəmməd Fizulinin eyniadlı poeması əsasında yazmışdır. 1909-1915-ci illərdə bir-birinin ardınca "şeyx Sənan" (1909), "Rüstəm və Söhrab" (1910), "şah Abbas və Xurşidbanu" (1912), "Əsli və Kərəm" (1912), "Harun və Leyla" (1915) milli operalarını yazmışdır. Bu operaların librettolarını Ü. Hacıbəyov xalq dastanları və rəvayətləri, eləcə də Firdovsinin "şahnamə" əsərinin motivləri əsasında yazmışdır.Üzeyir Hacıbəyovun dramaturqiya sahəsindəki fəaliyyəti Azərbaycan ədəbiyyatında mühüm əhəmiyyət kəsb edir. O, həmçinin bütün şərqdə operetta janrının da yaradıcısıdır. "Ər və arvad" (1909), "O olmasın, bu olsun" (1910), "Arşin mal alan" (1913) operettalarının musiqisi ilə bərabər librettolarını da Üzeyir bəy özü yazmışdır. Hər üç əsər, xüsusilə "Arşin mal alan" operettası ilə dahi bəstəkar bənzərsiz məktəb yaratmışdır.

Ü. Hacıbəyov 1912-ci ildə ali təhsil almaq üçün əvvəlcə Moskvaya getmiş, filarmonik cəmiyyətin musiqi kurslarında (solfecio üzrə N. M. Laduxindən, harmoniya üzrə N. N. Sokolovskidən) dərs almışdır. 1913-cü ildə isə Sankt-Peterburq Konsevatoriyasında oxumuşdur (konsevatoriyada harmoniya üzrə müəllimi N. A. Rimski-Korsakovun tələbəsi V. P. Kalafati idi. Fortepiano və organ üzrə dərsləri görkəmli müəllimlər V. V. şerbakov və Y. Y. Qandşin aparırdı). Üzeyir bəyin həyatında və yaradıcılığında Sankt-Peterburq dövrü mühüm rol oynamışdır. "Arşin mal alan" operasını məhz orada yazmışdır. I Dünya müharibəsinin başlanması üzündən Ü. Hacıbəyov Sankt-Peterburqda təhsilini tamamlamamış, 1914-cü ildə Bakıya qayıtmışdır.

Mövzu: Geri: Üzeyir Hacıbəyov C. Apr. 18, 2008 10:43 am

1918-ci il Azərbaycan xalqı üçün çox ağır başlamışdır. Ermənilər indiki kimi də yenə də sakit oturmurdular. Elə həmin ilin mart ayında ermənilər Azərbaycan xalqına qarşı soyqırıma başladılar. Bakının küçələrində qan su yerinı axırdı. Belə bir dövrdə, qanlı mart hadisələri zamanı Azərbaycana rəhbərlik edən böyük ictimai və Dövlət xadimi, doktor N. Nərimanov Üzeyir Hacıbəyovu yanına çağırır, ona "Hacıbəyov qardaşlarının teatr truppası" ilə Irana qastrola getməyi məsləhət görür. Üzeyir bəy etiraz edir, xalqı ilə bahəm qalmaq istədiyini bidirir. Lakin N. Nərimanov təkidlə Ü. Hacıbəyovu qastrola getməyə məcbur edir və ona deyir ki, biz səni qorumalıyıq. Sən millətimizin gələcəyi üçün lazımsan. Bu söhbətdən sonra Üzeyir Hacıbəyov Irana getməyə məcbur olur. 1918-ci ilin mart ayında teatr ilə qastrola getmiş Üzeyir bəy 1918-ci ilin 23 oktyabrında Bakıya qayıtmış, elə həmin il, oktyabr ayının 29-da "Azərbaycan" qəzetində ilk məqaləsi dərc olunmuşdur.

Üzeyir Hacıbəyov 1918-1920-ci illərdə Azərbaycan Demokratik Respublikasının hakimiyyəti dövründə "Azərbaycan" qəzetində fəaliyyət göstərmişdir. Hər gün, bəzən də günaşırı qəzetdə məqalələrlə cıxış edirdi. Qəzetin ilk redaktoru Üzeyir bəyin kiçik qardaşı Ceyhun bəy Hacıbəyli idi. 1919-cu ilin yanvarından 1920-ci ilin 27 aprelinə qədər Ü. Hacıbəyov "Azərbaycan" qəzetinin müdiri olmuşdur. Bu qəzetdə çoxlu məqalələr dərc etdirilmiş, uzaqgörən siyasətçi, ideyalı publisist, qorxmaz jurnalist kimi şöhrət qazanmışdır.20-ci illər Azərbaycan musiqisinə "təşkilatçılıq" illəri kimi daxil olmuş və bunun da başında Üzeyir bəy durmuşdur. O, Azərbaycan musiqisinin gələcək inkişaf proqramını müəyyənləşdirmiş, peşəkar musiqi kadrları yetişdirmək barədə düşünmüşdü.

1921-ci ildə Bakıda ilk musiqi məktəbini (Azərbaycan Dövlət Türk Musiqi məktəbi) yaratmış, sonradan bu məktəb musiqi texnikumuna çevrilmişdir (texnikumun ilk direktoru Ü. Hacıbəyov olmuşdur). 1926-cı ildə texnikum Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası ilə birləşmişdir. 1926-cı ildən ADK-da fəaliyyət göstərən Üzeyir Hacıbəyov burada nəzəriyyə, harmoniya, Azərbaycan musiqisinin əsasları fənlərindən dərs demiş, konservatoriyanın nəzdində Azərbaycan xor kollektivi yaratmışdır. Lakin bu xor dağılmış, 1936-cı ildə Üzeyir bəyin təşəbbüsü ilə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında yenidən Dövlət xoru təşkil olunmuşdur. Ü. Hacıbəyov fasilələrlə, ömrünün axırına kimi Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına (1928-1929; 1939-1948) rəhbərlik etmişdir.

Üzeyir Hacıbəyov bəstəkar M. Maqomayevlə birgə 1927-ci ildə ilk "Azərbaycan türk el nəğmələri" məcmuəsini nəşr etmişdir. O, 1931-ci ildə Azərbaycan Radio Komitəsi yanında ilk notlu xalq çalğı alətləri orkestrini təşkil etmişdir. Orkestrin repertuarında M. Qlinka, V. Motsart, F. şubert, J. Bize və başqa bəstəkarların əsərləri ilə yanaşı, Üzeyir bəyin bu orkestr üçün 1931, 1932-ci illərdə yazdığı 1-ci və 2-ci fantaziyaları daxil idi. Orkestrdə ilk vaxtlar Üzeyir Hacıbəyov özü dirijorluq etmişdir. Ü. Hacıbəyov kamera-instrumental, mahnı, marş, kantata, romans, balet və s.janrlarda da əsərlər yazmışdır.

1938-ci ildə isə Azərbaycan Dövlət simfonik orkestrini yaratmışdır. 30 aprel 1937-ci ildə Azərbaycan Opera və Balet teatrının səhnəsində tamaşaya qoyulmuş, "Koroğlu" operası Üzeyir Hacıbəyovun yaradıcılığının tacıdır. Bu əsər bəstəkara, böyük sənətkara qənirsiz uğur və şöhrət gətirmişdir. "Koroğlu" operasının librettosunu H. Ismayılov və M. S. Ordubadi yazmışdır. Bu əsərdə Ü. Hacıbəyov Avropa operalarından faydalanaraq, milli özül üzərində özünün gözəl şərq operasını bəstələmişdir. Burada o, böyük ustalıqla qərb musiqi alətləri ilə şərq musiqi alətlərinin sintezini yaratmış, klassik opera formasına riayət edərək, bitkin ariyalar, kütləvi xor səhnələri, ansambllar, balet nömrələri, reçitativlər yazmışdır.

"Koroğlu" xalq qəhramanı olmaqla yanaşı, həm də aşıqdır. Buna görə də opera əsas etibarı ilə aşıq musiqisi üslubunda bəstələnmişdir. "Koroğlu" operası 1938-ci ildə Moskvada müvəffəqiyyətlə keçən Azərbaycan incəsənəti ongünlüyündə göstərilmiş və ən gözəl opera adına layiq görülmüşdür. Opera Stalin mükafatı ilə təltif olunmuşdur (1941). Ikinci Cahan müharibəsi (1941-1945) illərində Üzeyir Hacıbəyov ordumuzu, xalqımızı qələbəyə ruhlandırmaq üçün dalbadal gözəl əsərlər yazmışdır. "Çağırış", "Yaxşı yol", "Ananın oğluna nəsihəti", "şəfqət bacısı", "Döyüşçülər marşı" və s. mahnılar, "Cəngi" (1941) pyesini, "Vətən və cəbhə" (1942) kantatasını bəstələmişdir. Bu illərdə yaratdığı əsərlərdən Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 800 illiyinə həsr etdiyi "Sənsiz" (1942) və "Sevgili canan" (1943) romansları xüsusi yer tutur (romanslar Nizaminin qəzəlləri əsasında yazılmışdır). Üzeyir Hacıbəyov həyatının son illərində "Firuzə" adlı opera üzərində işləmişdir. Yarımçıq qalmış, tamamlanmamış bu operadan yalnız Firuzənin ariyası qalmışdır.

Üzeyir bəy həm də Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himnlərinin (1945, 1992) musiqisinin müəllifidir. Üzeyir Hacıbəyov yaratdığı əsərlərdə şərq və Qərb musiqi sistemlərinin vəhdətini yaratmış, bir zamanlar şərq və Qərb musiqi mədəniyyətləri arasında keçilməz sayılan maneəni aradan götürmüş, şərq musiqisinin inkişafının prinsiplərini müəyyənləşdirmişdir. O, bütün musiqi janrlarında Üzeyir üslubunu yaratmışdır. Azərbaycan musiqisinin yeni nailiyyətlər əldə edərək, beynəlmiləl səviyyəyə qalxmasında Üzeyir bəyin böyük rolu vardır. Üzeyir Hacıbəyov həm də böyük musiqişünas alim idi. O, Azərbaycanda musiqişünaslıq elminin əsasını qoymuşdur. Bu sahədə "Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları" adlı fundamental elmi əsər yaratmış, çoxlu məqalələr yazmışdır. "Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları" adlı tədqiqat əsəri üzərində Üzeyir bəy 20 il (1925-1945) işləmişdir.

Müəllif bu əsərdə milli musiqinin - muğamların, xalq mahnılarının dərin təhlilini verərək, Azərbaycan ladlarının, ümumilikdə milli musiqinin xüsusiyyətlərini, qanunauyğunluqlarını açmışdır. Azərbaycan xalq musiqisinin əsaslarına aid bu əsər bu gün bütün bəstəkarların, nəzəriyyəçilərin, musiqişünasların masaüstü kitabıdır, Azərbaycan musiqi incəsənətini daha da inkişaf etdirmək üçün bünövrədir. Bu kitab haqqında məşhur rus bəstəkarı R. M. Qlier 1945-ci ilin avqustunda Moskvadan Üzeyir bəyə göndərdiyi məktubda yazırdı: "Əziz və hörmətli Üzeyir bəy, "Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları" əsərini aldım, səmimi təşəkkürümü bildirirəm. Əminəm ki, əsəriniz azərbaycan musiqi sənətinin, deməli, bütün Sovet və dünya musiqi sənətinin inkişaf etdirilməsində müstəsna əhəmiyyətə malik olacaqdır. Bu gözəl kitabın meydana gəlməsi münasibətilə Sizi və gənc Azərbaycan bəstəkarlarını səmimi təbrik edirəm.Sizə qəlbdən sadiq olan Qlier".Dünya şöhrətli kristaloqraf-alim, akademik Xudu Məmmədov bu əsər haqqında belə demişdir: ""Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları" böyük bir dəryadır. Bu qiymətli, fundamental əsər təkcə Azərbaycan xalq musiqisinin deyil, eyni zamanda bütün elmlərin əsasıdır". Bu əsər Azərbaycan, rus və ingilis dillərində nəşr olunmuşdur. Ü. Hacıbəyov istedalı bəstəkarlar, musiqişünaslar nəsli yetişdirmişdir. Q. Qarayev, F. Əmirov, Niyazi, S. Hacıbəyov və b. Üzeyir bəyin tələbələri olmuşlar.Üzeyir Hacıbəyovun milli və beynəlmiləl musiqisi ümumcahan şöhrəti qazanmış, dünya musiqi mədəniyyətinin qızıl fonduna daxil olmuşdur.

Təkcə onu qeyd etmək kifayətdir ki, Ü. Hacıbəyovun "Arşın mal alan" operettası ingilis, fransız, alman, Çin, ərəb, fars, polyak, rus, Ukrayna, belarus, gürcü və s., ümumiyyətlə dünya xalqlarının 67 dilinə tərcümə edilmiş, 100-dən çox şəhərlərdə, o cümlədən ABş-ın 13 ştatında, Polşanın 16 şəhərində, Çinin 3 şəhərində, Türkiyədə, Iranda, Yunanıstanda, Parisdə, Londonda, Berlində, Sofiyada, Moskvada və b. yerlərdə tamaşaya qoyulmuş, dörd dəfə ekranlaşdırılmışdır. "O olmasın, bu olsun" operettası isə Zaqafqaziyada, Dağıstanda, Orta Asiyada - Türkmənistanda, Türkiyədə, Iranda, Yəməndə, Bolqarıstanda və s. oynanılmışdır.Üzeyir bəyin yaradıcılığını təşkil edən "Koroğlu" operası Aşqabadda (1939, türkmən dilində), Yerevanda (1942, erməni dilində), Daşkənddə (1950, özbək dilində) səhnəyə qoyulmuşdur.

Üzeyir Hacıbəyovun əsərləri dəfələrlə ekran həyatı yaşamışdır. "Arşın mal alan" operettasına 1917(rej. B. Svetlov), 1945 (rej. R. Təhmasib, N. Leşşenko), 1966 (rej. T. Tağızadə) illərdə Bakıda, 30-cu illərdə isə ABş-da film çəkilmişdir. 1945-ci ildə Bakıda çəkilmiş filmin bir qrup yaradıcı heyətinin üzvləri, başda Üzeyir Hacıbəyov olmaqla Stalin mükafatına layiq görülmüşlər. "O olmasın, bu olsun" operettası isə 1956-cı ildə Bakıda (rej. H. Seyidzadə) ekranlaşdırılmışdır.

Üzeyir Hacıbəyov həyatı boyu ictimai xadim kimi də yorulmadan çalışmışdır. O, ilk çağırışdan (1-ci çağırış 1937, 2-ci çağırış 1946) ömrünün sonuna kimi SSRI Ali Sovetinin deputatı olmuşdur. 1938-ci ildə Moskvada keçirilən dirijorların birinci Ümumittifaq müsabiqəsinin münsiflər heyətinin üzvü, 1939-cu ilin oktyabrında isə yenə də Moskvada keçirilən SSRI xalqlarının milli musiqi alətləri ifaçılarının Ümumittifaq müsabiqəsinin münsiflər heyətinin sədri olmuşdur. 1945-ci ildə Bakıda Azərbaycan Elmlər Akademiyası yaradılmış, elə həmin ildən də Üzeyir bəy Akademiyaya həqiqi üzv seçilmişdir. 1945-ci ildə Azərbaycan EA-da Ü. Hacıbəyov Incəsənət Institutu təşkil etmiş, Instituta rəhbərlik isə onun özünə həvələ edilmişdir. Azərbaycan hökumətinin qərarı ilə 1945-ci ildə Incəsənət Institutuna, 1944-cü ildə də özünün yaratdığı Azərbaycan Dövlət Simfonik orkestrinə Üzeyir Hacıbəyovun adı verilmişdir. O, bir çox orden və medallarla təltif olunmuşdur.

1945-ci ildə Ü. Hacıbəyovun anadan olmasının 60 illiyi böyük təntənə ilə Dövlət səviyyəsində keçirilmişdir.1948-ci ilin noyabrı xalqımız üçün çox ağır bir tarix olmuşdur. Həmin gün dahi bəstəkar, xalqının sevimli, əziz oğlu Üzeyir Hacıbəyov dünyasını dəyişmişdir. Lakin Üzeyir bəy ölməzdir. Onun adı və bir-birindən gözəl əsərləri bu gün də yaşayır və nə qədər həyat var, o da daim parlaq günəş kimi işıq saçacaqdır.

Hazırda Ü. Hacıbəyovun adı 40-dan çox obyektdə əbədiləşmişdir. Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına (1949) və Azərbaycan Dövlət Simfonik orkestrinə (1944), eləcə də musiqi məktəblərinə, musiqi texnikumlarına, ümumtəhsil məktəblərinə, küçələrə, mədəniyyət və istirahət parklarına, klublara, kolxozlara, sovxozlara, gəmiyə və s. obyektlərə Üzeyir Hacıbəyovun adı verilmişdir. 1965-ci ildə Azərbaycanda Üzeyir Hacıbəyov adına Dövlət mükafatı təsis edilmişdir. şuşada (1959) və Bakıda (1975) Üzeyir Hacıbəyovun ev-muzeyləri açılmışdır. Bakıda (1960; tunc, qranit, heykəltəraş Tokay Məmmədov) və şuşada (1985; tunc, qranit, heykəltəraş Əhməd Salikov) heykəlləri ucaldılmışdır. Fəxri xiyabandakı qəbirüstü abidəsi isə 1956-cı ildə (tunc, qranit, heykəltəraş Ömər Eldarov) ucaldılmışdır. F. Əmirov skripkalar, violonçel və iki fortepiano üçün "Üzeyir Hacıbəyova ithaf" (1949) poemasını yazmışdır. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında 2 seriyalı "Uzun ömrün akkordları" ("Üzeyir ömrü") (1982; ssenari müəllifi və quruluşçu rej. Anar) rəngli bədii televiziya filmi çəkilmişdir. 1983-1985-ci illərdə Üzeyir Hacıbəyovun musiqi əsərlərinin akademik nəşrinin 1-3 cildləri ("Leyli və Məcnun" operasının partiturası və klaviri, "Koroğlu" operasının 1-3-cü pərdələrinin partiturası) çap olunmuşdur.Üzeyir Hacıbəyovun anadan olmasının 80, 90, 100, 110 illik yubileyləri böyük təntənə ilə keçirilmiş, dünyanın bir sıra şəhərlərində yubiley gecələri təşkil olunmuşdur. YUNESKO-nun qərarı ilə Ü. Hacıbəyovun 100 illik yubileyi beynəlxalq miqyasda qeyd edilmişdir.